W jaki sposób dbać o bezpieczeństwo finansów osobistych
Debata pt. “W jaki sposób dbać o bezpieczeństwo finansów osobistych” została poprzedzona prelekcją przeprowadzoną przez Inspektora Ochrony Danych Osobowych w Centrum Usług Wspólnych Gminy Opoczno Panią Renatę Wijatę, ankietą dla uczniów klas VII i VIII oraz spotkaniami on-line, dotyczącymi bezpiecznego korzystania z gotówki oraz znajomości zabezpieczeń polskich banknotów, a także efektywnego gospodarowania finansami osobistymi. Uczniowie wzięli także udział w lekcji interdyscyplinarnej lekcji ekonomii, łączącej wiedzę z zakresu finansów, informatyki i języka angielskiego. Przygotowali także warsztaty dla swoich kolegów, w trakcie których pokazali, w jaki sposób wybrać najlepszy kredyt czy lokatę, usystematyzowali i utrwalili terminy związane z finansami zarówno w języku polskim jak i angielskim oraz stworzyli kodeks bezpiecznego korzystania z bankowości elektronicznej.
Głównymi ekspertami podczas debaty były Pani Agnieszka Mazur, nauczyciel matematyki w Szkole Podstawowej nr 3 oraz Zastępca Przewodniczącego Kasy Zapomogowo - Pożyczkowej w tej placówce oraz Pani Renata Wijata, Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Debata miała charakter panelowy i polegała na wymianie poglądów przez poszczególnych uczestników. Nad prawidłowym przebiegiem dyskusji czuwał moderator, uczeń klasy VIII B Jan Sobczyk. Grupa przygotowująca się do debaty wyszła z założenia, że w kwestii bezpieczeństwa finansów osobistych warto mówić jednym głosem, choć temat jest złożony i rozpatrując go należy wziąć pod uwagę różne jego aspekty. Podczas dyskusji, każdy z rozmówców przedstawiał swój punkt widzenia. Rozmową kierował moderator, który krótko podsumowywał wypowiedzi poszczególnych uczestników i wyznaczał kolejność udzielania im głosu.
Uczniowie przygotowujący się do debaty zaprojektowali i stworzyli materiały wizualne, które nie tylko urozmaiciły przebieg dyskusji, ale także ułatwiły zapamiętanie poszczególnych informacji. Były to plansze, plakaty, prezentacja multimedialna czy kodeks zasad bezpiecznego korzystania z bankowości elektronicznej. Co ważne, po skończonej debacie wszystkie materiały zostały udostępnione uczniom naszej szkoły, którzy ze względu na obostrzenia związane z Covid –19 nie mogli wziąć w niej bezpośredniego udziału. Przyczyniło się to poszerzenia i rozpropagowania wiedzy dotyczącej bezpiecznego zarządzania finansami osobistymi.
Eksperci dbali o prawidłowy przebieg dyskusji i dopełniali wypowiedzi uczniów. Pani Renata Wijata przypomniała czym są dane osobowe oraz jakich zasad należy przestrzegać, aby je chronić. Ponadto zapoznała wszystkich z tym, w jaki sposób nasze dane są przetwarzane, prawem do prywatności w sieci, cyfrowymi śladami mającymi wpływ na wizerunek, komunikacją oraz działaniami niepożądanymi w Internecie. Słuchacze dowiedzieli się także, jakie konkretne uprawnienia przysługują osobie, której dane są przetwarzane, a także jakie są sankcje karne za naruszenie przepisów RODO. Wyjaśniła, jak sprawdzić, czy ktoś użył naszych danych osobowych oraz jak zgłosić fakt, że są one bezprawnie wykorzystywane. Pani Inspektor zwróciła również uwagę na popularne metody kradzieży danych osobowych, takie jak phishing, oszustwa związane z przejęciem dostępu do naszego konta bankowego, nielegalnym korzystaniem z karty kredytowej lub debetowej do dokonania nieautoryzowanego zakupu czy przestępstwa związane z zakupami on-line.
Szkolny ekspert, Pani Agnieszka Mazur przywołała wyniki ankiety przeprowadzonej wśród 115 uczniów klas VII i VIII z której wynika, że problem systematycznego gospodarowania środkami finansowymi jest utrudniony, gdyż blisko dwóch na trzech przebadanych nastolatków nie otrzymuje regularnie kieszonkowego. Wymieniła również pozytywy jakie może przynieść dawanie dziecku kieszonkowego na różnych etapach rozwoju. Nadmieniła również, że warto zachęcić do dyskusji rodziców, gdyż mają oni realny wpływ na przyszłość finansową dzieci i niezależnie od posiadanych środków powinni zadbać o ich edukację w tym temacie.
Pierwszy uczestnik debaty zinterpretował bezpieczeństwo finansowe jako zdolność do zaspokojenia swoich bieżących potrzeb finansowych oraz przygotowanie się na nadchodzącą przyszłość co wiąże się z budowaniem niezależności finansowej. Dążenie do utrzymania bezpieczeństwa finansowego oraz podejmowane działania muszą dotyczyć trzech aspektów finansowego życia tj. gromadzenia majątku, zarządzania gotówką i zobowiązaniami i zarządzania ryzykiem w życiu.
Zdaniem kolejnego rozmówcy kluczowym elementem w dbaniu o bezpieczeństwo finansów osobistych jest rozpoczęta jak najwcześniej edukacja ekonomiczna młodych ludzi. Rozumiemy ją jako proces, w jaki klienci finansowi podnoszą poziom swojego zrozumienia produktów czy koncepcji, a także podnoszą swoje umiejętności i pewność siebie w zakresie wiedzy finansowej, co pozwala lepiej rozumieć ryzyka i bardziej efektywnie podejmować decyzje w tym obszarze, a także poszukiwać pomocy w przypadku napotkanych trudności. Wiedza ta zmienia się wraz z przechodzeniem na kolejne etapy życia i wpływa na to, jak dysponujemy naszymi pieniędzmi. Ma to szczególne znaczenie w świecie, w którym technologia zaczyna wywierać wpływ na to, jak korzystamy z produktów i usług finansowych, które wiążą się też z innymi ryzykami, jak np. Cyber bezpieczeństwa.
Kolejny uczestnik powiedział o ważnym czynniku, który wpływa na nasze bezpieczeństwo finansowe jakim jest świadomość pewnych finansowych rozwiązań i mechanizmów, która daje rozeznanie, jakie instrumenty finansowe warto wykorzystać. Zachęcił do efektywnego oszczędzania oraz rozważnego inwestowania nadwyżek finansowych. Wspomniał również o niebezpieczeństwach związanych z inwestowaniem w produkty oferujące wysoką stopę zwrotu takie jak akcje, fundusze inwestycyjne, nowe technologie czy przedmioty kolekcjonerskie. i przytoczył ważną zasadę mówiącą, że im wyższa stopa zwrotu, tym wyższe jest ponoszone ryzyko.
Podczas dyskusji zwrócono uwagę, że to gotówka, którą nosimy na co dzień w portfelu, jest powszechnie obowiązującą formą płatności i jest ona narażona nie tylko na kradzież, ale także na fałszerstwa. Aby uchronić się przed oszustwem warto zatem znać podstawowe zabezpieczenia polskich banknotów.
W dalszej części debaty poruszona została kwestia ochrony danych osobowych w cyberprzestrzeni. Od wybuchu pandemii Covid-19 da się zaobserwować wzmożoną aktywność i dynamiczny rozwój oszustów działających w Internecie, co powoduje, że coraz więcej konsumentów narażonych jest na różnego rodzaju cyberzagrożenia. Rośnie liczba sytuacji, których efektem jest utrata kontroli nad własnymi danymi osobowymi i wynikające z tego straty natury finansowej.
Kolejny rozmówca zauważył, że korzystając z sieci, zostawiamy po sobie ślad w wielu różnych miejscach. Robiąc zakupy online, biorąc udział w konkursach i ankietach, subskrybując ulubione treści czy też wysyłając CV, mało kto myśli o potencjalnym zagrożeniu. W trakcie dyskusji poruszony został temat kredytów i pożyczek. Oprócz sprawdzania i porównywania RRSO warto mieć świadomość, że podpisując umowę z parabankiem, wyrażamy zgodę na gromadzenie naszych danych osobowych. Firmy pożyczkowe często stanowią wielkie i działające na wielu frontach korporacje sprzedażowe. Zarabiają one nie tylko na udzieleniu swym Klientom pożyczek, lecz także na gromadzeniu i przekazywaniu ich danych osobowych do podmiotów trzecich.
Kiedy wszyscy uczestnicy debaty wypowiedzieli się, przyszedł czas na pytania od obserwatorów. Interesowało ich w jaki sposób banki dbają o bezpieczeństwo naszych pieniędzy, co się dzieje w przypadku bankructwa takiej instytucji, czy jak się zachować w przypadku zgubienia dowodu osobistego czy karty bankomatowej. Odpowiedzi na pytania udzielili uczestnicy debaty, których wypowiedzi zostały uzupełnione przez ekspertów.
Na zakończenie moderator podsumował wypowiedzi wszystkich rozmówców punktując jakie czynniki składają się na bezpieczeństwo finansów osobistych oraz zachowania, które mogą nam je zapewnić. Obserwatorzy debaty wykazali się dużym zainteresowaniem i przedstawili swoje refleksje na temat dyskusji.
Opracowała: Katarzyna Gadek